Braindrain: H μάστιγα της πενταετίας

Συνεχώς αυξανόμενο είναι το φαινόμενο του «Braindrain » στην Ελλάδα, παρότι -θεωρητικά- σε επίπεδο ανάπτυξης η χώρα έχει ανοδική πορεία. Σύμφωνα με νέα έρευνα της ICAP που διεξήχθη συνολικά σε 43 χώρες και πήραν μέρος 942 συμμετέχοντες, τα ποσοστά των Ελλήνων που μεταναστεύουν στο εξωτερικό για να βρουν εργασία δεν είναι διόλου ενθαρρυντικά.

Τι είναι όμως το braindrain;

Θεωρείται ως η μαζική μετανάστευση ανθρώπων με ακαδημαϊκές γνώσεις για αναζήτηση εργασίας στο εξωτερικό. Τα κύρια κύματα μετανάστευσης είναι προς ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης, τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, τον Καναδά και την Αυστραλία.

Προφίλ συμμετεχόντων

Ο πληθυσμός του braindrain τα τελευταία 5 χρόνια, ξεπέρασε το μισό εκατομμύριο ανθρώπους και είναι κυρίως νέοι. Η έρευνα της ICAP αποκαλύπτει ότι το 95% εξ αυτών είναι άνθρωποι με υψηλό μορφωτικό επίπεδο, καθώς το 56% κατέχει μεταπτυχιακό και το 13% έχει τελειώσει και το διδακτορικό του.

Την πρωτιά μετανάστευσης «διεκδικεί» ο ανδρικός πληθυσμός με ποσοστό 63% και ο γυναικείος πληθυσμός ανέρχεται στο 37%. Ποσοστά εντελώς ανεστραμμένα καθώς τα ποσοστά που κυμαίνεται τώρα ο ανδρικός πληθυσμός, αντικατόπτριζαν το γυναικείο πληθυσμό το 2018.

Τεράστια «βουτιά» έκανε το ηλικιακό group 18-30 που σημειώνεται να είναι πλέον μόνο το 19% του συνόλου. Το 2015 όταν ξεκίνησε η έντονη μεταναστευτική κίνηση προς την Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο, το ποσοστό των νέων από 18 έως 30 ετών άγγιξε το 36%!

Η μεγαλύτερη άνοδος καθ’ όλη τη διάρκεια αυτών των 5 χρόνων είναι στην ηλικιακή ομάδα των 41 ετών και άνω, καθώς τα τελευταία 3 χρόνια γνωρίζει μόνο ανοδική πορεία και εν έτη 2019 ανέρχεται στο 29%, ποσοστό παραπάνω από το διπλάσιο σε σχέση με αυτό του 2015 που υπολογίστηκε στο 12% των συμμετεχόντων.

Είναι ορατή η αλλαγή της οικογενειακής κατάστασης των ερωτώμενων μεταξύ των 5 χρόνων με το ποσοστό των ανύπαντρων να είναι στο 48% έναντι του 2015 που ξεπερνούσε το 70%.

Η όλη σημασία όμως του braindrain ή αλλιώς της φυγής μυαλών, ενσαρκώνεται όταν έγιναν γνωστά τα πεδία που δραστηριοποιούνται οι συμμετέχοντες με το μεγαλύτερο ποσοστό να ασχολείται με τον τομέα των οικονομικών και της διοίκησης επιχειρήσεων (38%), αφήνοντας πίσω την πληροφορική (16%), τη μηχανική (15%) και τις κοινωνικές επιστήμες (11%).

Λόγοι μετακίνησης στο εξωτερικό

• Έλλειψη αξιοκρατίας και υψηλή διαφθορά
• Σταθερό και βιώσιμο περιβάλλον
• Υψηλότερες αποδοχές και μεγαλύτερες προοπτικές εξέλιξης

Ο λόγος που επικράτησε όταν οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να απαντήσουν γιατί μετανάστευσαν στο εξωτερικό ήταν η έλλειψη αξιοκρατίας και η υψηλή διαφθορά στην Ελλάδα, πράγμα πολύ θλιβερό για την κατάσταση στη χώρα μας.

Η αβεβαιότητα και η οικονομική κρίση στην Ελλάδα ήρθε 2^η σαν απάντηση στην έρευνα, γεγονός που δείχνει ότι πλέον οι εργαζόμενοι πέραν των καλών αποδοχών, θέλουν ένα σταθερό και βιώσιμο περιβάλλον που θα κρίνονται βάση των επαγγελματικών δυνατοτήτων τους.

Ακόμη, μερικά κριτήρια που τους έκαναν να επιλέξουν να μεταβούν σε χώρα του εξωτερικού για εργασία και ενίσχυσαν το φαινόμενο του brain drain είναι οι υψηλότερες αποδοχές σε σχέση με την Ελλάδα αλλά και οι μεγαλύτερες προοπτικές εξέλιξης.

Πολλοί από αυτούς δηλώνουν ότι πέραν των καλύτερων συνθηκών εργασίας που ψάχνουν σε μια άλλη χώρα, πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η ευκολία εκμάθησης της τοπικής γλώσσας διότι είναι πολύ πιο εύκολο να εγκλιματιστούν στις συνθήκες της εκάστοτε χώρας.

Σε μεγάλο θλιβερό ποσοστό ανήκουν αυτοί που παρόλο που δαπάνησαν χρόνο και χρήμα για να σπουδάσουν πάνω σε κάποιο συγκεκριμένο τομέα, η Ελλάδα δεν μπορούσε να τους στηρίξει καθώς υπάρχει έλλειψη επιχειρήσεων και θέσεων εργασίας πάνω στο αντικείμενο τους.

Λόγοι επιστροφής στην Ελλάδα

• Οικογενειακοί λόγοι
• Κλίμα
• Αποδοχές και αναγνωρισιμότητα ικανοτήτων

Οι περισσότεροι δηλώνουν ότι θα επέστρεφαν στην Ελλάδα για οικογενειακούς λόγους διότι πολλοί έχουν αφήσει την οικογένεια τους πίσω, ώστε να εργαστούν και να τους παρέχουν ένα «χέρι βοηθείας» στα οικονομικά τους. Το μεσογειακό κλίμα της χώρας μας είναι ο δεύτερος λόγος που μπορεί να τους έκανε να επιστρέψουν, καθώς οι περισσότερες χώρες εκ των προορισμών τους έχουν πολύ διαφορετικό κλίμα από αυτό της Ελλάδας και σίγουρα πιο δύσκολο για να προσαρμοστεί ένας Έλληνας.

Σε 26% ανέρχονται αυτοί που θα γύριζαν στην χώρα μας μόνο εάν το πακέτο αποδοχών από την εργασία τους θα ήταν μεγαλύτερο ή αντίστοιχο με αυτό στο κράτος παραμονής τους, δείχνοντας έτσι ότι θέλουν αναγνωρισιμότητα για τα προσόντα που έχουν αποκτήσει όλο το διάστημα που δουλεύουν στο εξωτερικό.

Ας τονίσουμε ότι πολλοί από αυτούς που μετέβηκαν σε χώρες του εξωτερικού, πήγαν ξεκάθαρα για βιοποριστικούς λόγους και είχαν σκοπό με τις πρώτες οικονομίες τους να γυρίσουν πίσω στην πατρίδα. Εν έτη 2019, το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων απάντησε ότι αν γυρίσει στην Ελλάδα, θα γυρίσει μετά από 3 χρόνια και με πολλές περισσότερες απαιτήσεις.

Συμπερασματικά, οι άνθρωποι που μεταναστεύουν για εργασία είναι μεγαλύτεροι ηλικιακά, πιο ώριμοι επαγγελματικά και έχουν σαν στόχο να πετύχουν μια μεγαλύτερη ιεραρχική εξέλιξη που πιστεύουν ότι δεν θα την βρουν στην Ελλάδα. Μάλιστα, στην έρευνα αναφέρθηκε ότι η διαφορά με τα προηγούμενα χρόνια δεν είναι τόσο οι λόγοι «φυγής» αλλά το γεγονός ότι όσοι μεταφέρθηκαν για εργασία σε άλλες χώρες έχουν εξελιχθεί, έχουν δημιουργήσει οικογένεια, νέες συνήθειες και πετυχαίνουν τους στόχους τους μακριά από την Ελλάδα.